GÖK CİSİMLERİNİN DÜNYA’DAN UZAKLIKLARI NASIL ÖLÇÜLÜR?
Evrenin sonsuz büyüklüğünde sayısız yıldız ve gökcismi bulunuyor. Gökadalar, asteroidler, gezegenler, uydular… Ve bu sonsuz büyüklükte cisimler birbirlerinden trilyonlarca km uzaklıkta bulunuyor. Bu uzaklıkları ölçmek için kullanılan paralaks yöntemini biliyor musunuz?
İnsanoğlu da yukarı bakmaya, evreni anlamlandırmaya çalıştığı zamandan itibaren üzerinde yaşadığımız bu kürenin diğer gökcisimlerine olan uzaklıklarını ölçme gereği duymuştur. Bu uzaklık ölçme girişimleri sonucunda birkaç yöntem ile ölçüm yapabilir hale geldik ve bunlardan birini sizler için anlatacağız. Daha önce Paralaks yöntemini duymuş muydunuz?
PARALAKS YÖNTEMİ NEDİR?
Paralax yöntemini kısaca anlatmak gerekirse;
– Paralaks üçgenlerin geometride bilinen bazı özelliklerinden yararlanılarak, uzaydaki gök cisimlerinin Dünya’ya olan uzaklığını belirlemek için kullanılan bir matematiksel yöntemdir.
– Formül gereği, bir üçgenin iki açısı ve bir kenar uzunluğu bilinirse diğer uzunlukları da hesaplanabilir.
– Paralaks, Temel geometriye dayanan bir yöntem olduğu için oldukça güvenilir kabul ediliyor.
– Ancak bu yöntem hassas ölçümler ve hesaplamalar gerektirdiği için nispeten bize yakın yıldızlar üzerinde uygulanabilir.
PARALAKS ÖLÇÜMÜ NASIL YAPILIR?
Baş parmağınızı burun hizanıza kaldırın ve ileri doğru uzatın, tek gözünüzü kapatın ve parmağınızın konumuna bakın. Sonra kapalı gözünüzü açıp diğer gözünüzü kapatın. Parmağınızın konumu arkaplana göre yer değiştirdi değil mi? Eğer iki gözünüz arasındaki mesafeyi ve gözlerinizin parmağınız ile yaptığı açıyı bulursanız parmağınızın gözlerinizden ne kadar uzakta olduğunu bulabilirsiniz.
Şimdi aynı şeyi bir yıldız için düşünelim. Gözlerimiz Dünya’nın bir yılda aldığı iki ayrı pozisyon olsun, burnumuz Güneş ve parmağımız ise uzaklığını bulmak istediğimiz yıldız olsun. Dünya’nın Güneş yörüngesinde 6 ay aralıklarla bulunduğu konumun yıldızla oluşturduğu açı ölçülür. Güneş ve Dünya arasındaki mesafede bilindiği için geriye sadece geometrik hesaplamalar kalır.
PARALAKS YÖNTEMİ TARİHİ
Bu yöntemin kullanıldığı ilk tarih M.Ö 189 yılı ve bu yöntemi kullanan kişi ise Ay’a olan uzaklığımızı ölçmek için iki farklı bölgede Güneş tutulmalarını gözlemleyen Yunan astronom Hipparchus.
1838’de bir yıldıza olan uzaklığı paralaks yöntemini kullanarak ölçen ilk kişi ise Frederich W. Bessel’dir.
0 Yorum