Nebula uzayda, yıldızların arasındaki boşluklarda bulunan ve çok büyük alanlar kaplayan, yoğun gaz ve toz bulutlarıdır. Yıldızların yaydığı ışık enerjisini kullanarak görünür hale gelirler. Bulut gibi göründüklerinden bulutsu da denir. Genellikle hidrojen ve helyum içerirler. Nebulaları kızılötesi teleskopla incelerseniz iç kısmında yıldızlar görürsünüz. Buradan hareketle yıldız ve nebulanın birbiriyle bağlantılı olduğunu söyleyebiliriz.
Yıldız Nedir?
Kabaca astronomi biliminin incelediği gök cisimlerinden biri diyebiliriz. Yıldızlar çekirdeğindeki nükleer reaksiyonlarla kendi ısı ve ışık enerjisini üreten, kendi kütle çekimi sayesinde kararlı ya da yarı kararlı bir şekilde ayakta duran küre benzeri yapılardır.
Yıldızlar Nasıl Oluşur?
Yıldızın oluşması için nebulaya ihtiyaç vardır. Durgun halde bir bulutsu düşünün. Bu bulutsunun yakınından bir kuyruklu yıldızın geçmesi ya da uzaktaki bir süpernovadan gelen şok dalgası gibi etkenler sebebiyle bulutsu hareketlenmeye başlar. İçindeki gaz ve toz partikülleri birleşip kümelenmeye başlar. Sonrasında kümelerin kütle çekimi etkisinin büyük olması sebebiyle başka maddeleri de kendine çeker ve merkezi giderek ısınır ve yoğunlaşır. Buna ön yıldız denir. Ön yıldız giderek daha çok gaz çeker ve ısınır. Sıcaklığı 7 milyon Kelvin’ e ulaştığında çekirdekte nükleer füzyon başlar. Bir süre sonra nükleer füzyon ve kütle çekimi dengeli hale gelir, yani yıldız stabil hale gelir. Cüce yıldız sınıfındaki Güneşi örnek verirsek, dengeye ulaşması yaklaşık 50 milyon yıl sürmüştür. Böyle bir sürenin sonunda benzer kütledeki stabil hale gelen yıldız yaklaşık 10 milyar yıl bu durumunu korur.
Nebula Nasıl Oluşur?
Kendi enerjisi için nükleer füzyonu kullanan yıldız, önce hidrojeni yakıt olarak kullanır, o bitince diğer bütün elementleri kullanmaya başlar. Ancak sadece demir elementi kalınca onu yakıt olarak kullanamaz, bunun için enerji gerekir. Kütle çekimi füzyon enerjisine baskın gelir ve merkezdeki demir çekirdek ezilir. Böylece ezilen çekirdekten devasa bir şok dalgası yayılır ve yıldız parçalanır. Bu elementler de patlamanın etkisiyle etrafa saçılır. Oluşan bu gaz ve toz bulutu başka bir yıldızı oluşturacak bir nebuladır. Yani bir yıldızın ölümüyle oluşan nebula diğer yıldızlara hayat verir.
Nebula Çeşitleri
Salma Bulutsusu: Fazlaca hidrojen elementi içermesi sebebiyle salma adı verilen bir çizgi oluşur. Bu nedenle kırmızı görünürler. Kendi ışığına sahiptir. Kalp ve Ruh Bulutsusu bu türdendir.
Karanlık Bulutsular: Çok yoğun olduklarından ışık geçirmezler ve etrafına göre karanlık görünürler. Genellikle salma ve yansıma nebulaları ile birlikte görülürler. Tek başlarına ayrıntıları daha zor fark edilir. En bilineni At Başı Bulutsusu.
Yansıma bulutsusu: Etrafındaki bir yıldızın yaydığı ışık sayesinde aydınlanan bulutsulardır. En bilineni İris Bulutsusu.
Gezegenimsi Bulutsu: Ölü yıldızların oluşturduğu bulutsulardır. Gezegenlerle bir alakası bulunmaz. Halka Bulutsusu buna örnek gösterilebilir.
Süpernova Kalıntıları: Büyük kütleli yıldızların ömürleri bittiğinde yaşadığı süpernova patlamalarıyla etrafa saçılan maddelerin oluşturduğu dağınık yapıdaki bulutsulardır. Yengeç Bulutsusu bu yapılara bir örnektir.
0 Yorum