James Webb Uzay Teleskobu (JWST), evrendeki gezegen oluşumuna dair yeni bir bakış açısı sundu. Son yapılan gözlemler, gezegenlerin yalnızca yıldızların etrafında değil, doğrudan bulutsulardan da oluşabileceğini ortaya koydu. Bilim insanları, bu gözlemler sayesinde “haydut gezegen” olarak adlandırılan ve yıldızlara bağlı olmayan 6 yeni gezegenin varlığını tespit etti. Bu keşif, gezegen oluşumu teorilerinde devrim niteliğinde değişikliklere yol açabilecek önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Bulutsulardan Gezegen Oluşumu
Bulutsular, pek çok yıldızın doğduğu gaz ve toz bulutlarını ifade ediyor. Gaz ve toz bulutunun kendi kütleçekiminin üzerine çökmesiyle yıldızlar meydana geliyor. Gezegenler ise genellikle bu süreçten arta kalan maddelerden oluşuyor. Örneğin, Güneş Sistemi’ndeki gezegenler, yıldızı çevreleyen gaz ve tozdan oluşan bir ön gezegen diskindeki maddelerin birikmesiyle doğmuş ve zamanla büyümüştür.
Bir gökcisminin yıldız sayılması için en önemli özellik nükleer füzyon reaksiyonları geçirerek enerji üretmesidir. Bunu yapamayan, ancak gezegenlerden daha büyük kütleye sahip cisimler ise kahverengi cüce olarak adlandırılıyor.
JWST’nin Haydut Gezegen Keşfi
JWST’nin gözlemlerini inceleyen bilim insanları, 6 haydut gezegenin yıldızlar gibi gaz ve toz bulutlarının çökmesiyle oluştuğunu tahmin ediyor. NGC 1333 adlı bulutsuda keşfedilen bu cisimler, Jüpiter’in 5 ila 10 katı kütleye sahip. JWST’nin daha küçük kütleli cisimleri tespit etme kabiliyetine rağmen bu şekilde oluşan gezegenlerin minimum kütlesinin 5 Jüpiter kütlesi olduğunu varsaymak mümkün.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden astrofizikçi Ray Jayawardhana, “Gözlemlerimiz, doğanın gezegen kütlesine sahip cisimleri en az iki farklı şekilde ürettiğini doğruluyor” diyerek şunu ekliyor: “Bu cisimler, yıldızlar gibi gaz ve toz bulutlarının çökmesiyle ya da bizim Güneş Sistemimizdeki Jüpiter gibi genç yıldızların etrafındaki gaz ve toz disklerinden oluşabiliyorlar.”
Haydut Gezegenlerdeki Gizemli Diskler ve Mini Gezegenler
Bilim insanları ayrıca bu haydut gezegenlerin en küçüğünün, şaşırtıcı bir şekilde ön gezegen diskine benzer bir halkayla çevrili olduğunu gözlemledi. Bu diskteki cisimlerin uydu mu yoksa gezegen mi olduğu henüz belirlenememiş olsa da, araştırmacılar bu haydut gezegenlerin kendi “mini gezegenlerini” üretme potansiyeline sahip olduğunu düşünüyor.
NGC 1333’teki bir diğer ilginç bulgu ise bir kahverengi cücenin yanında bir gezegen yoldaşının bulunması oldu. Jayawardhana, bu keşif için “Muhtemelen bu çift, ikili yıldız sistemleri gibi büzülürken parçalanan bir buluttan oluştu” diyerek doğanın olağanüstü çeşitlilikte sistemler ürettiğini ve bu gözlemlerin yıldız ve gezegen oluşumu modellerini geliştirmeye yardımcı olduğunu vurguluyor.
Gelecek Gözlemler ve Araştırmalar
Bilim insanları, JWST’yi kullanarak yeni haydut gezegenlerin atmosferlerini incelemeyi ve bu gezegenlerin mini gezegenler üretip üretmediklerini anlamayı planlıyor. Johns Hopkins Üniversitesi’nden astrofizikçi Adam Langeveld, “Yıldız oluşum sürecinin sınırlarını inceliyoruz. Eğer genç bir Jüpiter’e benzeyen bir cisim varsa, doğru koşullar altında bir yıldız haline gelmiş olabilir mi? Bu, hem yıldız hem de gezegen oluşumunu anlama açısından önemli bir bağlam” diyerek bu araştırmaların gezegenlerin evrenimizdeki oluşum süreçlerine dair yeni anlayışlar getireceğini belirtiyor.
0 Yorum