Yıldızlar, kafamızı kaldırıp gökyüzüne baktığımızda gözlerimize muhteşem bir şölen yaşatan parlak cisimler. Ünlü bilim insanı Carl Sagan yıllar önce bir programda “Evrendeki yıldızların sayısı, Dünyanın tüm kumsallarındaki kum tanelerinden fazladır” demişti. Her yıldızın bizler gibi bir ömrü vardır. Onlarda doğar, büyür ve ölürler. Ve bu süreçte bazı evrelerden geçerler.
Bunlardan biri olan kırmızı dev evresi nedir?
Kırmızı dev, Ana safhasının sonuna gelmiş bir yıldızın son evresidir.
Yıldızlar, füzyon reaksiyonları ile hidrojeni helyuma çevirerek büyük enerjiler açığa çıkarır ve bu sebeple uzayın karanlığında parlarlar. Büyük kütleleri sayesinde oluşturdukları kütle çekim kuvveti ile de kendi içlerindeki ve yörüngelerindeki cisimleri merkezine doğru çekerler. Füzyon ve kütle çekim kuvvetinin oluşturduğu Hidrostatik denge ile de hayatlarına devam ederler. Ancak bu denge çekirdekteki hidrojenin tamamen helyuma dönüşmesi ile bozulmaya başlar. Ana safha her yıldızda değişmekle birlikte büyük yıldızlarda daha fazla ve orantısız füzyon gerçekleşmesi nedeniyle çok daha kısadır.
Helyum hidrojenden daha yoğun olduğu için çekirdekte toplandıkça kütle çekimi ağır basmaya, ve yıldız içine çökmeye başlar. Bu çökmenin oluşturduğu basınç ve sıcaklık o kadar yükselir ki, burada füzyon tekrar devreye girerek ortalığı karıştırır. Ortaya çıkan bu devasa enerji yıldızın genişlemesine sebep olur ve yıldız kırmızı dev evresine geçer.
Kırmızı dev evresine geçen yıldızın kütle çekimi artık yıldızı bir arada tutmak için gerekli gücü sağlayamaz. Çekirdekte biriken Helyumun reaksiyonu sayesinde üretilen aşırı enerji ile birlikte yıldız dış katmanlarını uzaya kaptırmaya başlar. Sonrasında ise yıldızın kütlesine bağlı olarak ya büyük bir süpernova yaşanır ya da yıldız katmanlarının yavaş yavaş uzaya kaptırarak gezegenimsi nebula şeklinde dağılır.
Kırmızı dev aşamasındaki yıldızlar çok daha büyük çapa sahip olurlar. Bu büyüklük sayesinde çok da parlak görünürler. Ancak yüzey sıcaklıkları düşük olur.
Güneşimizde şuan hidrojen yakıtını tüketmeye devam ediyor ve yaklaşık 3-4 milyar yıl sonra hidrojen yakıtı bittiğinde kırmızı dev aşamasına geçmeye başlayacak. Şuan olduğundan 100 kat daha büyük ve 500 kat daha parlak olacak.
Sırasıyla Merkür ve Venüs’ü yakıp kavuracak. Dünya’nın atmosferini tamamen yok edecek ve yüzeyindeki sular buharlaşıp uzaya karışacak. Mars yüzeyi binlerce derece sıcaklığa ulaşacak, Jupiter ise daha fazla güneş ışımasına maruz kalıp ısınacak. Satürn, Uranüs ve Neptün çok daha uzak oldukları için fazla etkilenmeyecekler.
1 milyar yıl daha kırmızı dev evresinde devam eden Güneş, hepimizin gökyüzünde hayranlıkla izlediği nebulalardan birini oluşturarak beyaz cüce bir yıldıza dönüşecek. Hala yok olmamış olan Mars, Jupiter, Satürn, Uranüs ve Neptün bu soğuk ve karanlık ortamda yörüngelerinde dolanmaya devam edecekler.
Kırmızı dev evresindeki bazı önemli yıldızlar ;
Beteleguse (Orion)
Aldebaran (Taurus)
Antares (Scorpius)
Arcturus (Boötes)
1 Yorum
Beyaz Cüce Nedir? Nasıl Oluşur? - Gökyüzü Rehberi
Aralık 28, 2022 at 8:18 pm[…] Güneş Kırmızı Dev Olunca Neler Olacak? […]